بوتاکس راه درمانی تحت نظر پزشک که برای معالجه برخی از شرایط عضلانی و زیبایی استفاده می شود. در زیبایی با فلج کردن موقت ماهیچه ها اقدام به از بین بردن چین و چروک ها می شود. ماده بوتاکس از یک نوروتوکسین به نام سم بوتولینوم ساخته شده است که این ماده توسط باکتری Clostridium botulinum تولید می شود.
اگرچه بوتاکس سم قدرتمندی است اما در صورت استفاده صحیح ، کاربردهای زیادی دارد.ما در این مقاله درباره موضوعات: نحوه کارکرد بوتاکس، بوتاکس برای چه چیزی استفاده می شود؟ و درباره عوارض و خطرات جانبی ان ها صحبت خواهیم کرد.
بوتاکس محبوب ترین روش درمانی بدون جراحی است. بیش از ۶ میلیون درمان بوتاکس هر ساله انجام می شود.بوتاکس یک نوروتوکسین ساخته شده از Clostridium botulinum است، که یک موجود زنده در محیط طبیعی غیرفعال و غیر سمی است.از سم بوتولینوم برای کاهش خطوط ریز و چین و چروک با فلج کردن عضلات زیرین استفاده می شود.همچنین از بوتاکس برای درمان تعریق بیش از اندازه ، میگرن ، اختلالات عضلانی و برخی از اختلالات مثانه و روده استفاده می شود.بیماری بوتولیسم ، بیماریی است ناشی از سم بوتولینوم که می تواند باعث نارسایی تنفسی می شود و می تواند کشنده باشد.فقط ۱ گرم سم بوتولینوم می تواند بیش از ۱ میلیون نفر را از بین ببرد و دو کیلوگرم از این سم می تواند کل جمعیت کره زمین را از بین ببرد.
از بین رفتن جوانی پوست و آثار چینوچروک همیشه دلیل بر کهولت سن نمیباشد، با گذشت زمان و یا فشارهای که از جهات مختلف بر شخص وارد میشود پوست شما خشک تر، نازکتر و کشش آن کمتر میشود و حالت طبیعی و جوان خود را به تحلیل میبرد. زمانی که پوست شما دچار چینوچروک شد دیگر نمیتواند به حالت اول خود بازگردد و نتیجه حالتهایی که به چهره خود میدهید ایجاد چینوچروک و خطوط روي پیشانی و قسمتهای دیگر صورت میباشد. علت و عواملی چون ژنتیک، اشعه UV و سیگار کشیدن میتواند باعث بروز خطوط روي پیشانی شما شود. چروك هاي صورت به دو دسته تقسیم میشوند:
- چروك هاي ثابت؛ که در حالت استراحت پوست و ریلکس بودن ماهیچههای زیرپوست، بر روي آن مشاهده میشوند. این چروك ها عمدتا به علت عوامل مضر و آسیب رسان خارجی نظیر آفتاب هستند و باعث میشوند تغییر در بافت اصلی پوست ایجاد شود. به همین دلیل به درمان با ترکیبات اسیدهاي میوه و AHA ،روش لایه برداري شیمیایی، میکرودرم ابریژن و لیزر درمانی براي نوسازي پوست به خوبی پاسخ میدهند.
- چروك هاي فعال؛ که در نتیجه فعالیت زیاد عضلانی در ناحیه صورت پدیدار میشوند و عمدتاً ناشی از عادت هاي غلط و عوامل آسیب رسان داخلی هستند. این چروك ها معمولاً در یک سوم فوقانی صورت مشاهده میشوند. چروك هاي شعاعی اطراف چشمها موسوم به چروك هاي پاکلاغی یا پنجه کلاغی، چروك هاي افقی پیشانی و چروك هاي اخم ناحیه میانی صورت از این نوع هستند.
اما ازآنجاییکه هر مشکلی راهحل خود را دارد، علم پزشکی با پیادهسازی روشهای درمانیهای مختلف این مشکل را در شما رفع میکند. در این مطلب قصد داریم به یکی از بهترین و پرکاربردترین راههای پزشکی امروزی در این زمینه یعنی “تزریق بوتاکس” بپردازیم.
بوتاکس به چه معناست
این روش را میتوان انقلابی در حوزه زیبایی پزشکی دانست، بوتاکس یک روش تزریقی است که میتواند به طور موقت چینها و خطوط صورت را محو کند و پوست را جوان تر نشان بدهد. بوتاکس از طریق مسدود کردن پیامهای عصبی عمل میکند و کاهش حرکت عضلات را منجر میشود. با کم شدن حرکت عضلات، ناحیهی سطحی پوست به تدریج صاف میشود و خطهای متوسط تا شدید شروع به ناپدید شدن مینمایند. برای از بین بردن چینوچروک عمقی، به ماهیچههایی که در آنها چینوچروک ایجاد شده است و يا بر اثر اخم سبب به وجود آمدن خط بر روی پیشانی شدهاید بوتاكس تزريق کنید. در کشور ما نیز برای بهبود زیبایی در سطح وسیعی بکار میرود. این نکته را نیز به خاطر داشته باشید که برای انتخاب و انجام پروسه های مربوط به تزریق حتما با پزشک متخصص در این زمینه مشورتهای لازم را انجام دهید تا دچار مشکلات و عوارض ناخواسته نشوید.
Clostridium botulinum ، باکتری که از آن بوتاکس ساخته شده است ، در بسیاری از مناطق طبیعی از جمله خاک ، دریاچه ها و جنگل ها یافت می شود.این باکتری در دستگاه های روده پستانداران و ماهی ها و در آبشش و اندام خرچنگ ها و سایر صدف ها وجود دارد. موادی که به طور طبیعی در باکتری ها و اسپورهای کلستریدیوم بوتولینوم وجود دارد ، بی ضرر هستند. مشکلات فقط زمانی بوجود می آیند که اسپورها به سلولهای رویشی تبدیل شوند و جمعیت سلولی افزایش یابد و در یک نقطه خاص ، باکتری ها تولید سم بوتولینوم ، نوروتوکسین کشنده دلیل بیماری بوتولیسم می شوند.نوروتوکسین ها با هدف قرار دادن سیستم عصبی باعث اختلال در فرآیند های سیگنالی می شوند که به سلول های عصبی امکان برقراری ارتباط موثر را می دهند.
مراحل تزریق بوتاکس چگونه صورت میگیرد
چگونگی و تزریق در این بخش رابطه مستقیم با مقدار چروکیدگی پوست شما دارد، ممکن است پس از تزریق فرد احساس ناراحتی کند اما بهطورکلی تزریق بوتاکس اثری در انجام فعالیتهای روزمره ندارد. اثر واقعی تزریق بوتاکس ۷ تا ۱۴ روز بعد از تزریق آن مشخص میشود اما شما میتوانید تفاوت آن را چند ساعت پس از تزریق آن احساس کنید. تاثیرات ناشی از تزریق به پوست بیمار و سن او بستگی دارد. برای ماندگاری نتیجهی بوتاکس نیاز به چند بار تزریق است که با این امر با فاصله زمانی متعددی صورت میگیرد، که در هر بار تزریق از میزان بوتاکس کمتری استفاده میشود. اما نتیجه و تعداد دفعات کاملا بستگی به میزان چروکیدگی و سطح موردنظر شخص دارد.
هنگامیکه پروسه تزریق بوتاکس آغاز میشود، عضلاتی را که موجب ایجاد چینوچروک میشوند به تدریج آنها و ضعیفتر میشوند، کسانی که بوتاکس را به صورت منظم دریافت میکنند کاهش فعالیت عضلانی را به وضوح مشاهده میکنند، بهطوریکه دیگر احتمال اینکه چروک ها شکل بگیرند وجود ندارد و به طور مرتب نیاز به بوتاکس نخواهید داشت. اما چنانچه فرد تزریقات بوتاکس را در فواصل منظم انجام ندهد و زمانهای بین تزریق طولانی شود، منجر میشود فعالیت عضلات هر بار به حالت اولیه بازگردد و فرد این تصور را دارد که نسبت به تزریق بوتاکس مقاوم شده است، اما به این نکته توجه داشته باشید که تمام پروسه در صورتیکه زیر نظر یک کلینیک معتبر و متخصص در این زمینه مانند کلینیک توس انجام شود، از بروز تصورات غلط توسط متقاضیان این درمان جلوگیری میشود.
نکات حائز اهمیت پس از تزریق بوتاکس
- از انجام فعالیتهای سنگین پرهیز شود.
- پس از تزریق بوتاکس سر را پایین نیاورید.
- از ماساژ دادن ناحیهی تزریقشده اجتناب کرد.
- بهتر است ۷ ساعت پس از تزریق بوتاکس نخوابید.
- از قرار گرفتن در مکان گرم برای چند روز اجتناب کرد.
- تا ۲۴ ساعت پس از تزریق از دوش گرفتن اجتناب کرد.
- قبل از تزریق بوتاکس قرص آسپرین و مشابه آن را مصرف نکنید.
- تا حد امکان تا ۲۴ ساعت پس از تزریق بوتاکس از اخم کردن اجتناب کرد.
- برای پیشگیری از تورم و کبودی تا چند ساعت بعد از تزریق از کمپرس سرد استفاده شود.
- پس از تزریق بوتاکس فعالیت شدید انجام ندهید؛ چهار یا پنج ساعت در حالت نشسته استراحت کنید.
- ۲۴ ساعت بعد از تزریق بوتاکس، از انجام هرگونه فعالیت ورزشی شدید بدنی اجتناب کنید، زیرا فعالیت شدید با افزایش ضربان قلب منجر به افزایش جریان خون در محل تزریق میشود. که ممکن است بوتاکس وارد بخشهای دیگری از بدن میشود، و همچنین منجر به خارج شدن بوتاکس از محل تزریق شده شود.
زمینههای کاربردی تزریق بوتاکس
- بالا بردن ابروها
- محو کردن خطوط اخم
- درمان چروک های چانه
- درمان چروک های گردن
- رفع چروک های زیر چشم
- رفع چروک های روی بینی
- از بین بردن خطوط روی پیشانی
- رفع خطوط پا کلاغی کنار چشم ها
البته باید به این نکته نیز اشاره نمود که تزریق بوتاکس صرفا در موارد زیبایی کاربرد ندارد و در حوزههای دیگر پزشکی نیز نقشی مهمی را ایفا میکند. موقعیتهای مختلفي وجود دارند كه در آن از تزريق بوتاكس استفاده میشود و تزريق بوتاكس منحصر به زيباسازي نيست كه از آن ميان میتوان به درمان اسپاسم ماهيچه صورت يا ديگر قسمتها ، پرش پلک ، اسپاسم ماهیچههای گردن ، انقباض و تیک گردن ، لوچی شديد چشمها و بسیاری از موارد دیگر که این نوع درمان در آنها تاثیر دارد، یاد نمود.
سم بوتولین به طور عمده به عنوان درمانی برای کاهش ظاهر چین و چروک صورت و خطوط ریز استفاده می شود. فراتر از کاربردهای زیبایی شناختی ، بوتاکس برای معالجه انواع شرایط پزشکی از جمله ماساژ چشم ، میگرن ، تعریق بیش از حد و مشکلا مثانه استفاده می شود. سم بوتولین در حال حاضر برای معالجه بیش از ۲۰ بیماری مختلف پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد که کاربردهای بیشتری در دست بررسی است.
سم بوتولینوم در حال حاضر برای برنامه های درمانی زیر مورد تأیید است:
- بلفارواسپاسم (اسپاسم پلک ها)
- دیستونی چرخش گردنی ایدیوپاتیک (اسپاسم شدید عضلات گردن و شانه)
- میگرن مزمن
- هایپرهیدروز شدید زیر بغل اولیه (تعریق بیش از حد)
- اسپاسم اندام فوقانی پس از سکته مغزی
- دفع کننده (عضله دیواره مثانه) بیش فعال بودن – باعث بی اختیاری ادرار.
- مثانه بیش فعال
- اسپاسم خونریزی
- خطوط گلابلار (خطوط اخم بین ابروها)
- خطوط کانتال (پاهای کلاغ)
سم بوتولینوم تحت عنوان تجاری زیر به فروش می رسد:
- لوازم آرایشی بوتاکس ، ویستابل ، بوتاکس (آنابوتولینومتوکسین A یا سم بوتولینوم نوع A)
- دیسپورت (AbobotulinumtoxinA یا سم بوتولینوم نوع A)
- Bocouture و Xeomin (IncobotulinumtoxinA یا سم بوتولینوم نوع A)
- Myobloc (RimabotulinumtoxinB یا سم بوتولینوم نوع B)
عملکرد بوتاکس
یکی از سمی ترین مواد شناخته شده برای انسان سم بوتولینوم است. دانشمندان تخمین زده اند که یک گرم از این سم می تواند ۱ میلیون نفر را بکشد و دو کیلوگرم می تواند همه انسان های روی زمین را بکشد. در غلظت های بالا ، سم بوتولینوم می تواند منجر به بوتولیسم شود ، بوتولیسم یک بیماری شدید و خطرناک برای زندگی است. بوتولیسم ، بدون درمان ، ممکن است منجر به نارسایی تنفسی و مرگ شود. با وجود این که سم بوتولینوم که بسیار سمی است ، اما بوتاکس تقاضای زیادی دارد.با همه این موارد ، سم بوتولینوم یک پروتئین درمانی موفق و با ارزش است.سم بوتولینوم را می توان در غلظت های بسیار کمی به انسان تزریق کرد و با جلوگیری از سیگنال از رسیدن سلول های عصبی به عضلات ، آنها را فلج می کند.به منظور انقباض عضلات اعصاب یک پیام رسان شیمیایی ، استیل کولین (یک انتقال دهنده عصبی) ، در محل اتصال که انتهای عصب با سلولهای عضلانی ملاقات می کند ، آزاد می کنند. استیل کولین به گیرنده های سلول های عضلانی متصل شده و باعث انقباض یا کوتاه شدن سلول های ماهیچه ای می شود.سم بوتولینوم تزریقی مانع از انتشار استیل کولین می شود و از انقباض سلول های ماهیچه ای جلوگیری می کند. سم بوتولینوم باعث کاهش انقباض عضلات غیر طبیعی می شود و باعث می شود عضلات سفت تر شوند.
عوارض تزریق بوتاکس
تزریقات بوتاکس به طور کلی قابل تحمل است و عوارض جانبی کمی دارد. در موارد نادر ، فرد ممکن است یک زمینه ژنتیکی داشته باشد که منجر به واکنش ملایم و گذرا غیرمعمول نسبت به دارو می شود.حدود ۱ درصد از افرادی که تزریق سم بوتولینوم نوع A را دریافت می کنند ، آنتی بادی هایی را برای سم ایجاد می کنند که درمان های بعدی را بی اثر می کند.
همراه با اثرات در نظر گرفته شده ، سم بوتولینوم ممکن است اثرات ناخواسته ای ایجاد کند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد خفیف ، ورم موضعی (تجمع مایعات) و یا اریتم (قرمزی پوست) در محل تزریق
- تهی بودن
- سردرد
- احساس ناخوشایند
- حالت تهوع
- ضعف – فلج ناخواسته موقت عضلات مجاور
- ضعف پلک پایین یا راست روده ( عضلات کنترل کننده حرکات چشم)
- ضعف گردن
- بیماری آنفولانزا پلکسیوپاتی بازویی – شرایطی که بر اعصاب طرفین گردن و سینه تاثیر می گذارد.
- اختلال عملکرد کیسه صفرا
- تاری دید
- خون ریزی
- کاهش بینایی
- خستگی
- دهان خشک
- دیددوگانه
- خس خس سینه ورم